روی تاریک تسلا؛ وقتی خودروی هوشمند بلای جان می‌شود

متأسفانه در همه‌جای دنیا افرادی هستند که مورد خشونت خانگی قرار می‌گیرند و اگر فرصتی برای فرار بیابند، سوار خودرو می‌شوند و بدون فکر به مقصد، فقط پایشان را روی گاز می‌گذارند تا از آسیب دور شوند.

اما خودروهای هوشمند امروزی در عین حال که راهی برای نجات از خطر پیش پای قربانی‌ها می‌گذارند، به همان اندازه می‌توانند برایشان مایه‌ی دردسر و عذاب شوند. افرد آزارگر به‌کمک تکنولوژی به‌کاررفته در این خودروها و بدون هیچ زحمت اضافه‌ای می‌توانند گوشی را از جیبشان بیرون بیاورند و با چند حرکت ساده‌ی انگشت، به موقعیت مکانی خودرو دست پیدا کنند. متأسفانه، داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود، چراکه نارسایی‌هایی که در این تکنولوژی وجود دارد، به این افراد اجازه می‌دهد بدون اطلاع راننده، برخی از تنظیمات خودرو را تغییر دهند، درها را قفل کنند یا بوق را به صدا در بیاورند.

این بار، ماجرای زنی که علیه تسلا به دادگاه شکایت برده بود، روی تاریک تکنولوژی خودروهای هوشمند را بار دیگر نمایان کرد.

دیوید رادفورد، گروهبان پلیس سانفرانسیسکو، در ماه می ۲۰۲۰ درباره‌ی پرونده‌ای با تسلا تماس گرفت و از این شرکت خودروساز خواست داده‌های مربوط به دسترسی از راه دور فرد آزارگری به یکی از خودروهای تسلا را به پلیس ارائه دهد.

براساس شکایت زن، نام همسرش به‌عنوان مالک اصلی تسلا مدل X که به‌طور مشترک از آن استفاده می‌کردند، در فهرست مالکان قرار گرفته بود، در نتیجه می‌توانست محل اختفای زن را ردیابی و درهای خودرو را از راه دور باز کند.

مسئله این است که هنگام رانندگی با خودروهای الکتریکی تسلا، استفاده از اپلیکیشن آن تقریباً اجباری است. اپلیکیشن تسلا بسیاری از عملکردهای خودرو را کنترل می‌کند؛ از سیستم گرمایش و تهویه هوا گرفته تا برنامه‌ریزی شارژ بعدی خودرو؛ اما در مواردی هم این اپلیکیشن می‌تواند شریک‌ جرمی بی‌صدا در تعقیب و پیشبرد شیوه‌های کنترل نادرست برای افراد سوءاستفاده‌گر باشد.

با پیشرفته‌تر شدن فناوری در خودروها، موارد آزارواذیت به‌کمک قابلیت‌های پیچیده‌ای مانند ردیابی موقعیت مکانی و کنترل از راه دورِ عملکردها نیز در حال افزایش است. در‌حالی‌که شرکت‌هایی مانند گوگل و اپل برای رفع نگرانی‌های مشابه با جاسوس‌افزارهای تلفن یا دستگاه‌های ردیابی، تدابیر حفاظتی را در محصولات خود اعمال کرده‌اند، موضوع تعقیب به‌کمک فناوری خودرو همچنان تا حد زیادی بدون چاره باقی مانده است. وکلای طلاق، بازرسان خصوصی و مدافعان مبارزه با خشونت خانگی همگی شاهد افزایش چنین رفتارهای توهین‌آمیزی بوده‌اند.

در مورد پرونده‌ی سانفرانسیسکو، داستان صرفاً شکایت زن از همسرش به‌دلیل آزارواذیت نیست؛ بلکه پای تسلا هم در میان است. او در این پرونده، تسلا را متهم کرد که به‌دلیل ادامه‌ی دسترسی همسرش به خودرو با وجود صدور دستور حفظ فاصله توسط قاضی، سهل‌انگاری کرده است. شکایت زن به جبران خسارت مالی از طرف تسلا منجر شد.

زن در پی شکایت خود، درخواست‌های متعددی را به‌صورت کتبی و شخصی از تسلا ارائه کرد و به‌دنبال سابقه‌ی اطلاعات از راه دور بود. او از تسلا خواست حساب همسرش را غیرفعال کند. این درخواست‌ها در سال ۲۰۱۸ آغاز شد. ابتدا، کارمندان مرکز خدمات‌رسانی تسلا سعی کردند با قطع دسترسی خودرو به اینترنت مشکل زن را حل کنند، اما این روش راه به جایی نبرد. در ادامه، تسلا به زن گفت که نمی‌تواند دسترسی همسرش به فناوری خودرو را حذف کند، زیرا براساس سوابقی که او در دادخواست خود ثبت کرده، نام او به‌عنوان مالک مشترک خودرو باقی مانده است.

خودروهای تسلا به دارنده‌ی حساب اصلی در اپلیکیشن اجازه می‌دهند رانندگان دیگری را اضافه کند تا به ویژگی‌ها و تنظیمات خودرو دسترسی داشته باشند؛ یا اینکه کاربر اصلی می‌تواند جلوی دسترسی سایر رانندگان را بگیرد. زن در پرونده‌ی سانفرانسیسکو شکایت کرد که تسلا حتی در موردی که دو نفر به‌طور مشترک صاحب خودرو بودند، فقط به یک نفر اجازه‌ی استفاده از حساب اصلی را می‌دهد. در موارد اینچنینی، نبود سیاست و تدابیر امنیتی، قربانیان را در معرض سوء‌استفاده قرار داده است.

تسلا برای پیروزی در دادگاه این‌طور استدلال کرد که مدرکی دال‌ بر اینکه مرد از فناوری خودرو برای تعقیب همسرش استفاده کرده، وجود ندارد و حکم منع قرار دادگاه، صریحاً دستور نداده است که تسلا باید اقدامی در این باره انجام دهد. این زوج در سال ۲۰۲۳ به دعوی رسیدگی کردند و پرونده‌ی طلاق آن‌ها هنوز ادامه دارد.

اگرچه تعیین دامنه‌ی دقیق سوء‌ا‌ستفاده از فناوری خودرو آسان نیست، رویترز پرونده‌ی سانفرانسیسکو و حادثه‌ی مشابه دیگری را بررسی کرده و خود تسلا حداقل با یک مورد دیگر از تعقیب از طریق اپلیکیشن خودرویش مواجه شده است. بااین‌حال، به‌دلیل حفظ حریم شخصی و نگرانی‌های امنیتی، بسیاری از وکلای دادگستری، بازرسان خصوصی و مدافعان ضدسوء‌استفاده از ارائه جزئیات خاص خودداری کردند.

به‌گفته‌ی اتحاد نوآوری خودرو (Alliance for Automotive Innovation یا به‌اختصار، AAI)، گروه تجاری متمرکز بر تکنولوژی مخصوص خودروسازان و تأمین‌کنندگان، براساس قانون حریم شخصی جدید کالیفرنیا، رگولاتورها نباید از خودروسازان بخواهند موقعیت مکانی یا سایر اطلاعات شخصی کاربران خود را به‌خاطر خطر وقوع خشونت علیه همسران منتشر کنند. هدف از قانون این بود که مشتریان حق دسترسی به‌ داده‌های شخصی خود را که توسط شرکت‌های خودروسازی ردیابی می‌شود، داشته باشند. گروه AAI می‌گوید برخی از مالکان خودرو ممکن است اطلاعات شخصی سایر رانندگان همان وسیله‌ی نقلیه را برای مقاصد نادرست درخواست کنند.

به‌گفته‌ی AAI، افشای داده‌های موقعیت مکانی به فرد آزارگر می‌تواند به‌شدت آسیب‌زننده باشد. اعضای این گروه شامل بسیاری از خودروسازان بزرگ می‌شود، اما در بین آن‌ها نام تسلا به چشم نمی‌خورد.

پرونده‌ی سانفرانسیسکو نیاز فوری شرکت‌های خودروسازی برای رسیدگی به سوء‌استفاده از فناوری خودروهایشان را نشان می‌دهد. امنیت و حریم خصوصی مشتریان باید در اولویت قرار گیرد و پیشرفت‌های فناوری نباید به ابزاری برای سوء‌استفاده و دل‌نگرانی تبدیل شوند. از آنجا که فناوری به پیشرفت خود ادامه می‌دهد، برای شرکت‌ها مهم است که تدابیر و سیاست‌هایی را تدوین کنند که از قربانیان تعقیب و خشونت خانگی محافظت کند.

در نهایت، زن سانفرانسیسکویی اواخر سال ۲۰۲۰ موفق شد طبق حکم قاضی خانواده، خودروی تسلا را بفروشد، بدون آنکه تسلا مجبور به عقب‌نشینی یا پرداخت خسارت شود. بااین‌حال، هنوز چاره‌ای برای جلوگیری از سوءاستفاده از فناوری خودروهای هوشمند پیدا نشده است.