چگونه هوش هیجانی خود را افزایش دهیم؟

وقتی سلامت هیجانی ما در وضعیت بدی قرار می‌گیرد، اعتمادبه‌نفس ما هم خدشه‌دار خواهد شد. در چنین مواقعی باید توانایی داشته باشیم که عامل این مشکل را پیدا کنیم تا دوباره بتوانیم لذت شاد بودن را تجربه کنیم. —  جس اسکات (Jess Scott)

هوش هیجانی بیانگری از توانایی درک، قدرت مدیریت، ابراز احساسات و همچنین برقراری یک ارتباط موفق با دیگران است. بنا به آمار ارایه شده، ۹۰٪ از افرادی که کارایی بالایی در شغل خود دارند از هوش هیجانی بالا برخوردار هستند. در مقابل ۸۰٪ از افرادی که کارایی پایین‌تری در شغل خود نشان می‌دهند، هوش‌هیجانی‌ پایین‌تری هم دارند. هوش هیجانی در شکل‌گیری، رشد، حفظ و بهبود روابط شخصی هم اهمیت ویژه‌ای دارد. برخلاف ضریب هوشی یا IQ که در طول زندگی تغییری نمی‌کند، هوش هیجانی یک خصیصه‌ی اکتسابی است و می‌تواند رشد کرده و با میل ما به یادگیری تقویت شود.

احتمالاً هیچ یک از جنبه‌های هوش هیجانی به اندازه‌ی توانایی در مدیریت و کنترل احساسات منفی اهمیت ندارد. چرا که همین احساسات می‌تواند بر قضاوت شما نسبت به وقایع و رویدادها تاثیرگذار باشد. برای تغییر حسی که به یک موقعیت خاص پیدا می‌کنید، ابتدا باید طرز فکر خود را راجع به آن موقعیت تغییر دهید. در ادامه به دو نمونه اشاره می‌کنیم:

•  شخصی‌سازی‌های منفی را کاهش دهید. وقتی نسبت به رفتار یک نفر احساس منفی پیدا کرده‌اید، سعی نکنید فوراً نتیجه‌گیری منفی داشته باشید. درعوض، قبل از هر واکنشی، آن رفتار را از جنبه‌های مختلف بررسی کنید. به عنوان مثال، ممکن است تصور کنید که چون دوست شما جواب تلفن‌تان را نداده است پس اهمیتی برای شما قائل نیست. در عوض می‌توانید این احتمال را در نظر بگیرید که سرش شلوغ بوده است. وقتی سعی کنید از کارهای دیگران برداشت بدی پیدا نکنید، ارزیابی بهتری از رفتارهای آنها خواهید داشت. به خاطر داشته باشید که اکثر رفتارهای افراد به علت حالات درونی خود آن‌ها است و ارتباطی به شما ندارد. این دیدگاه کمک می‌کند که سوء تفاهمات زندگی شما کم‌تر شود.
•  ترس از جواب رد شنیدن را در خود کاهش دهید. یک راه مفید و موثر برای کنترل و مدیریت این ترس در شما این است که برای موقعیت‌های مختلف انتخاب‌های متعددی پیش روی خود قرار دهید تا هر اتفاقی هم که بیفتد، گزینه‌های دیگری پیش رو داشته باشید. بعنوان مثال ممکن است بگویید: «می‌خواهم برای شغلی که همیشه آرزویش را داشته‌ام درخواست کار دهم. اما اگر آنها مرا قبول نکنند از درون به هم می‌ریزم» در صورتی که اگر گزینه‌های دیگری هم برای خود فراهم کنید به این دیدگاه می‌رسید: "می‌خواهم برای شغل مورد علاقه‌ام درخواست کار دهم. اما اگر این کار هم نشد کارهای دیگری است که می‌توانم برای آن‌ها اقدام کنم."

ترس حسی است که همه‌ی ما در طول زندگی به دفعات متعدد آن را تجربه می‌کنیم و بسته به نوع شخصیت خود با آن برخورد خواهیم داشت. همه‌ی ما می‌دانیم در شرایطی که دچار ترس یا استرس می‌شویم باید آرامش خود را حفظ کنیم. رعایت این نکته می‌تواند در کاهش استرس به ما کمک کند:

• صورت خود را با آب سرد بشویید و خود را در معرض هوای تازه قرار دهید. هوای خنک کمک می‌کند که استرس شما کم‌تر شود. از مصرف نوشیدن‌های کافیین‌دار پرهیز کنید چرا که کافیین باعث افزایش استرس می‌شود.
• در مواقعی که احساس افسردگی یا ناامیدی می‌کنید، حرکاتی مثل ایروبیک را انجام دهید و از این طریق به خودتان انرژی بدهید. فعالیت بدنی تاثیر فوق‌العاده‌ای بر روحیه‌ی شما خواهد گذاشت و اعتماد به نفس شما را هم تقویت خواهد کرد.

برای این که بتوانیم خود واقعی‌مان باشیم باید بتوانیم آنچه را که برایمان مهم است، ابراز کنیم و حد و مرزهای خودمان را مشخص کنیم- هریت لنر (Harriet Lener)

گاهی در زندگی شرایطی پیش می‌آید که باید حدود خود را مشخص کنیم تا دیگران از جایگاه فعلی ما مطلع شوند. از این رو باید مهارت‌هایی مثل "نه گفتن" را در خود تقویت کنیم بدون این که بعد از آن احساس عذاب وجدان پیدا کنیم.

همه‌ی ما در طول زندگی خود از خانه تا محل کار گرفته با آدم‌های غیرمنطقی زیادی روبرو می‌شویم. برای این که اجازه ندهیم افراد با سرسختی بی‌جای خود روز ما را خراب کنند باید این نکات را رعایت کنیم:

– قبل از این که چیزی بگویید که بعدا پشیمان شوید یک نفس عمیق بکشید و آرام تا ۱۰ بشمارید. در بیشتر مواقع وقتی به عدد ۱۰ رسیدید، واکنش بهتری به ذهن شما خطور پیدا خواهد کرد و می‌توانید اوضاع را آرام‌تر کنید. اما اگر بعد از شمردن تا عدد ۱۰ هنوز ناراحت بودید، باز هم به خودتان زمان دهید تا آرام‌تر شوید و با آرامش موضوع را حل و فصل کنید.

– یک راه دیگر در این مواقع این است که برای لحظه‌ای خود را جای طرف مقابل فرض کنید. البته قرار نیست رفتار غیرقابل قبول افراد را توجیه کنیم یا حتی آن‌ها را تبرئه کنیم بلکه می‌خواهیم با دیدگاه منطقی‌تری مشکل را حل کنیم.

من بیشتر از ۹۰۰۰ پرتاب را در زندگی‌ام از دست داده‌ام. تقریباً در ۳۰۰ بازی باخته‌ام. ۲۶ مرتبه پرتاب را از دست داده‌ام. بارها و بارها شکست خورده‌ام و تمامی این‌ها دلیل موفقیت من بوده‌اند. — مایکل جردن (Michael Jordan)

همه‌ی ما می‌دانیم که زندگی همیشه ‌آسان نیست و گاهی اوقات نمی‌دانیم که در برابر مشکلات زندگی چطور فکر کنیم و یا چه رفتاری از خود نشان دهیم.

 با هر موقعیت چالش‌ برانگیزی که با آن مواجه شدیم، از خود بپرسیم: «از این موقعیت چه درسی می‌گیرم؟» «در حال حاضر مسئله‌ی مهم‌تر چیست؟» و «اگر بخواهم خارج از چارچوب فکر کنم چه راه‌حل‌های بهتری پیش روی من قرار دارد؟ هرچه کیفیت این پرسش‌ها بالاتر باشد، پاسخ‌های آن‌ها هم باکیفیت‌تر خواهند بود. سعی کنید براساس آموخته‌ها و اولویت‌ها سوالات خود را مطرح کنید تا بتوانید با رویکردی درست با موقعیت‌ها برخورد کنید.

آبراهام لینکلن در ۸ انتخابات بازنده شد، ۲ بار در کار ورشکست شد و قبل از اینکه رئیس‌جمهور ایالات متحده شود، دچار فروپاشی عصبی شد. - روزنامه وال‌استریت

توانایی ابراز احساسات و ارزش قائل شدن برای آن‌ها و عواطف لطیف و عاشقانه، برای حفظ ارتباطات نزدیک مهارتی ضروری است.

دکتر جان گاتمن این ابراز احساسات صمیمانه را "مناقضه" می‌نامد. مناقصه می‌تواند هر روش ارتباط مثبت بین دو نفری باشد که می‌خواهند رابطه‌ای نزدیک با هم داشته باشند. این مناقصه می‌تواند به صورت زبان بدن، کلامی یا رفتاری باشد. مهارت در ابراز احساسات از دیگر روش‌هایی است که باعث افزایش هوش هیجانی می‌شود.