۲۰ راز بزرگ تاریخ؛ از خطوط تمدن نازکا تا استون هنج

تاریخ دنیای باستان مملو از اسرار و معماهای حل‌نشده است، از محل دقیق مقبره‌ی کلئوپاترا گرفته تا هویت جک قاتل، این رازها برای قرن‌های متمادی تخیل عموم مردم را به خود جذب کرده‌اند. برخی از این اسرار ممکن است هیچوقت فاش نشوند؛ گاهی اوقات دلیلش این است که مواد حفاری‌شده‌ی مربوطه از بین می‌رود، یا محوطه‌ی باستانی تخریب می‌شود. در موارد دیگر، شواهد باقیمانده آن‌قدر مبهم است که دانشمندان را به مباحثه سوق می‌دهد، یا ممکن است هرگز شواهد جدیدی ارائه نشود.

برخی از این اسرار به احتمال زیاد هرگز به پاسخ مناسبی نخواهند رسید، برخی دیگر نیز با پیشرفت فناوری‌های مدرن کم‌کم از لیست حذف می‌شوند. اگر امروز باستان‌شناسان گلوله‌ای از خاک رس پیدا کنند، ممکن است برای استنباط ترکیب شیمیایی‌اش حتی از رآکتور اتمی نیز استفاده کنند، در حالی که یک باستان‌شناس قرن نوزدهمی فقط به بیل و کلنگ و چرخ‌دستی دسترسی داشت. البته، حل‌نشدنی بودن بعضی از این معماها تا به امروز، دلیل اصلی جذابیت آن‌ها است. در ادامه به ۲۰ راز بزرگ تاریخ که ممکن است هرگز حل نشوند، نگاهی می‌اندازیم.

اسکندر مقدونی تا ۳۲ سالگی سراسر آسیا را در نوردید و از بالکان تا پاکستان را فتح کرد. سپس، حاکم عظیم‌ترین امپراتوری جهان باستان شد. او در سال ۳۲۳ پیش‌از میلاد بر اثر بیماری در بابل یا عراق کنونی درگذشت و امپراتوری عظیمش نیز مانند خانه‌ای کاغذی از هم فروپاشید. اسناد تاریخی حاکی از آن است که دو سال بعد از مرگ اسکندر و سقوط امپراتوری‌اش، یکی از ژنرال‌های او جسدش را به مصر باستان بازگرداند و در مقبره‌ای در شهر ممفیس به خاک سپرد، در حالی که مقبره‌ی دیگری نیز در اسکندریه برای او ساخته شده بود.

با این حال، هیچکس نمی‌داند که مقبره‌ی نمادین اسکندر دقیقاً کجاست. برخی معتقدند که مقبره در اعماق آب فرو رفته است، زیرا در «ناحیه‌ی قصرها» ساخته شده بود که اکنون زیر آب است. اگر این موضوع حقیقت داشته باشد، مقبره ممکن است اکنون به دست نیروهای انسانی و طبیعی نابود شده باشد. حتی اگر در نهایت پیدا شود، احتمالاً شواهد اندکی وجود دارد که ثابت کند مقبره متعلق به اسکندر مقدونی است. به گفته‌ی کارشناسان، شواهد فیزیکی خاصی از بنای توصیف‌شده وجود ندارد، بنابراین محققان برای یافتن آن به یک کتیبه‌ی سالم نیاز دارند.

داستان شاه آرتور برای بیش از هزار سال بارها و بارها بازگو شده است. دژ نامدار کملات، شهسواران میز گرد، جادوگر مرلین و شمشیر اکس‌کالیبور در سنگ، همگی بخش‌های معروفی از داستان افسانه‌ای شاه آرتور هستند. با این حال، اگر واقعاً شاه آرتوری وجود داشت، واقعیت به احتمال زیاد آن‌قدرها هم جادویی نبوده است. اولین گزارش‌های مربوط به قرن نهم، از رهبری (که حتی شاید پادشاه هم نبود) می‌گویند که در نبردهای بسیاری با ساکسون‌های باستانی جنگید. حتی در صحت این اسناد نیز تردید وجود دارد.

چند مکان باستانی در بریتانیا وجود دارد که با افسانه‌های شاه آرتور در پیوند هستند؛ مانند دهکده‌ی تینتاجل در کورن‌وال، یک روستای ساحلی که ظاهراً خانه‌ی شاه آرتور بوده است. اما کاوش‌ها هرگز تأیید نکرده‌اند که آیا شخص ملقب به شاه آرتور واقعاً در تینتاجل زندگی می‌کرد، یا حتی وجود داشته است یا خیر. در نهایت، بعید به نظر می‌رسد که دانشمندان به طور قطع تشخیص بدهند که آیا شاه آرتور واقعاً وجود داشته یا وجود این مرد کاملاً تخیلی است.

در ۲۲ ژوئیه ۱۵۸۷، جان وایت، کاوشگر انگلیسی به همراه ۱۲۰ نفر همراه از انگلستان به جزیره‌ی روآنوک، شهری در شهرستان راندولف کنونی در ایالت آلاباما رسید. چند ماه بعد، او با کشتی به انگلستان بازگشت تا منابع مورد‌نیاز مردم مستعمره‌نشین جزیره را تأمین کند. سرانجام، او سه سال بعد به روآنوک بازگشت اما در کمال تعجب متوجه شد که تمامی ساکنان آنجا ناپدید شده‌اند.

تنها سرنخ بالقوه، کلمه‌ی اسرارآمیز کروات‌ها (CROATOAN) بود که روی یک نرده‌ی دفاعی و تنه‌ی یک درخت حک شده بود. وایت تصور می‌کرد که ساکنان روآنوک به جزیره‌ی کروات‌ها (جزیره‌ی هاتراس کنونی) سفر کرده‌اند. اما طوفانی به راه افتاد و مانع از رسیدن وایت به جزیره شد و او هرگز موفق نشد که ساکنان روآنوک را پیدا کند.

برخی از اسناد باستانی اظهار می‌کنند که فرمانده پوهاتان (رهبر قبیله‌ی سرخ‌پوستی پوهاتان در زمان نخستین رویارویی با مستعمره‌نشینان انگلیسی) مستعمره‌نشینان را کشته است، اما هیچ مدرک باستان‌شناسی برای تأیید این فرضیه وجود ندارد. فرضیه‌های دیگر نیز می‌گویند مستعمره‌نشینان روآنوک توسط ساکنان بومی آمریکا یا اسپانیایی‌ها مورد حمله قرار گرفتند، یا ممکن است بر اثر بلایای طبیعی از بین رفته باشند. به هر حال، سرنوشت مستعمره‌نشینان روآنوک «بزرگ‌ترین معمای حل‌نشده در تاریخ آمریکا» است.

در سال ۱۸۸۸، قاتل سریالی لندن، جک قاتل (Jack the Ripper) حداقل پنج زن را کشت و بدن آن‌ها را مثله کرد. تعدادی نامه، ظاهراً از سوی جک قاتل، به دست پلیس رسید تا تلاش‌های فراوان افسران برای یافتن او را مورد تمسخر قرار بدهد. البته هویت اصلی فرستنده‌ی نامه‌ها هرگز مشخص نشد، اما نام «جک قاتل» برگرفته از همین نامه‌ها است.

همان‌طور که حدس می‌زنید، هویت جک قاتل هرگز کشف نشد و در طول سال‌ها، ده‌ها نفر به عنوان قاتل‌های احتمالی مطرح شدند. در سال ۲۰۱۲، جان موریس در کتابی با عنوان «جک قاتل: دست یک زن» ادعا کرد که جک قاتل زنی به نام لیزی ویلیامز بوده است، اگرچه سایر کارشناسان در مورد صحت این ادعا تردید دارند. بعید به نظر می‌رسد که هویت واقعی این قاتل به طور قطعی فاش شود.

بعضی از تاریخ‌نگاران باستانی ادعا می‌کنند که ۳۰ سال پیش‌از میلاد، کلئوپاترای هفتم، ملکه‌ی دودمان سلطنتی بطلمیوسی و معشوقش مارک آنتونی، پس از مرگ در کنار یکدیگر در یک مقبره به خاک سپرده شدند. پلوتارک، تاریخ‌نگار یونانی، نوشته است که این مقبره در نزدیکی معبد ایزیس، الهه‌ی مصر باستان، قرار داشت؛ بنای یادبود «بلند و زیبا» و حاوی گنجینه‌هایی از طلا، نقره، زمرد، مروارید، آبنوس و عاج بود.

محل قرارگیری مقبره همچنان به صورت یک راز باقی‌مانده است. در سال ۲۰۱۰، زاهی حواس، وزیر سابق آثار باستانی مصر، حفاری‌هایی را در محوطه‌ای در نزدیکی اسکندریه انجام داد که اکنون «تابوزيريس مگنا» نامیده می‌شود. چند مقبره مربوط به دوران حکومت کلئوپاترای هفتم بر مصر در این محوطه قرار داشت، اما حواس به مطبوعات گزارش داد که مقبره‌ی کلئوپاترای هفتم در میان این بناهای کشف‌شده نبود. باستان‌شناسان اشاره کرده‌اند که حتی اگر مقبره‌ی کلئوپاترا تا به امروز سالم باقی‌مانده باشد، ممکن است به شدت غارت‌زده و بی‌هویت باشد.

معمای ترور جان اف. کندی، سی‌و‌پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، یکی از بزرگ‌ترین رازهای تاریخ است، پاسخ این معما هرگز از نظر همگان قطعی نبوده و نخواهد بود. در ۲۲ نوامبر ۱۹۶۳، جان اف. کندی، رئیس جمهور وقت، توسط لی هاروی اسوالد در دالاس مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد (اگرچه برخی معتقدند که اسوالد تنها تیرانداز حاضر در صحنه نبود). در ۲۴ نوامبر ۱۹۶۳، اسوالد دقیقاً پیش از محاکمه‌اش به ضرب گلوله‌ی جک روبی کشته شد. روبی نیز در سوم ژانویه ۱۹۶۷ بر اثر سرطان ریه درگذشت.

پذیرفته‌شده‌ترین نظریه این است که اسوالد به تنهایی و به میل خودش جی‌اف‌کی را به قتل رساند و روبی نیز همینطور، به میل خود و با دلایل شخصی اسوالد را کشت. روبی اعلام کرد که انگیزه‌اش برای قتل اسوالد، این بود که ژاکلین کندی را از «ناراحتی برای بازگشت اسوالد به محاکمه در امان نگه دارد.»

با این حال، تعداد بسیار زیادی از مورخان با این توضیحات موافق نیستند و از زمان مرگ جی‌اف‌کی، فرضیه‌های جایگزین متعددی ارائه کرده‌اند. نظریات و احتمالات پیرامون مرگ کندی بسیار گسترده و متنوع است. با توجه به این‌که با گذشت این همه سال دیگر ارائه‌ی شواهد نو و عمده بسیار بعید به نظر می‌رسد، راز مرگ کندی احتمالاً هرگز به اجماع قطعی نخواهد رسید.

حدود دو قرن است که داستان‌هایی از وجود یک گودال پر از گنج مدفون در جزیره‌ی اوک، واقع در نوا اسکوشیای کانادا، منتشر شده است. ظاهراً گنج‌ها توسط دزد دریایی ویلیام کید (۱۶۴۵ـ۱۷۰۱) در این گودال مدفون شده و در همان مکان به جای مانده است. افراد بسیاری با هزینه‌کردن میلیون‌ها دلار به این جزیره اعزام شدند تا به جستجوی گنج گمشده بپردازند، اما این سفرها هیچ نتیجه‌ای نداشته است.

با وجود قرن‌ها جستجو، هیچ گنجی در جزیره‌ی اوک یافت نشده و تلاش افراد برای یافتن گنج نیز هرگز متوقف نشده است. یک برنامه‌ی تلویزیونی با عنوان «نفرین جزیره‌ی اوک» نیز درباره‌ی جستجوی گنج در این جزیره ساخته شده است.

یکی از افسانه‌های مربوط به گنج‌های پنهانی که احتمالاً هرگز حل نخواهد شد، کمی قدیمی‌تر از گودال پول جزیره‌ی اوک است. در سال ۱۹۵۲، باستان‌شناسان دست‌نوشته‌های کهنی را در کرانه‌ی شمال غربی دریای مرده، در نزدیکی وادی قمران کشف کردند. بیشتر این طومارهای مسی به زبان عبری نوشته شده‌اند و نسخه‌هایی از عهد عتیق را شامل می‌شوند.

طومار مسی که از گنج می‌گوید نیز به همراه سایر طومارهای دریای مرده در محل قمران یافت شد. همانطور که از نامش پیداست، این نوشته بر روی یک طومار مسی حک شده است و از گنجینه‌ی پنهان طلا و نقره خبر می‌دهد؛ گنجینه‌ی این طومار آن‌قدر عظیم است که برخی از محققان گمان می‌کنند وجود همچنین گنجی غیرممکن است.

قدمت طومار به بیش از ۱۹۰۰ سال پیش و به زمانی می‌رسد که امپراتوری روم بر منطقه‌ی قمران حکمرانی می‌کرد. در زمان نگارش طومار، چندین شورش علیه رومیان به وقوع پیوست؛ به همین دلیل دانشمندان این فرضیه را مطرح کردند که گنج برای جلوگیری از تصرف توسط رومیان پنهان شد. این که آیا گنج واقعی است، دقیقاً کجا پنهان شده، هرگز کشف شده است و آیا هنوز هم وجود دارد، معمایی است که احتمالاً هرگز حل نمی‌شود.

در سال ۵۸۷ پیش‌از میلاد، ارتش بابل تحت‌فرمان نبوکدنصر دوم بیت‌المقدس را فتح، شهر را تصرف و معبد اول اورشلیم را نابود کرد. به‌نقل از کتاب مقدس و قرآن، معبد اول اورشلیم یا معبد سلیمان اولین عبادتگاه باستانی یهودیان در اورشلیم بوده و تا زمان تخریبش، محل نگهداری تابوت عهد بود. تابوت عهد، نسخه‌ی اصلی «ده فرمان» را در خود داشت. ده فرمان، فهرستی از دستورهای مذهبی است که به اعتقاد یهودیان، مسیحیان و مسلمانان، فرمان‌های یهوه به موسی هستند.

سرنوشت تابوت عهد از رازهای نامشخص تاریخ است. منابع باستانی می‌گویند تابوت یا به بابل بازگردانده شده و یا قبل از تصرف شهر، مخفی شده است. حتی ممکن است که تابوت در جریان غارت شهر ویران شده باشد. در هر صورت، مکان تابوت نامعلوم است. افسانه‌های بسیاری در مورد سرنوشت این تابوت نقل شده است. مثلاً داستانی می‌گوید تابوت در نهایت به اتیوپی راه یافت و هنوز در همان مکان است. داستان دیگری می‌گوید تابوت از نظرها پنهان شده است و با ظهور مسیح ظاهر خواهد شد. شیعیان نیز معتقدند که در آخرالزمان، مهدی موعود تابوت را ظاهر می‌کند.

بسیاری از مسیحیان دنیا در روز ۲۵ دسامبر تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، اما او احتمالاً در این تاریخ متولد نشده است. تاریخ ۲۵ دسامبر ممکن است به دلیل نزدیکی به جشن ساترنالیا یا جشن خدای زحل، جشنواره‌ای در روم باستان، انتخاب شده باشد. اولین گزارش‌ها از تولد مسیح در تاریخ ۲۵ دسامبر به قرن چهارم پس‌از میلاد بازمی‌گردد؛ یعنی زمانی بیش از ۳۰۰ سال پس از تولدش.

بر اساس سوابق باستان‌شناسی، مسیحیان اولیه نمی‌توانستند در مورد تاریخ تولد عیسی مسیح به توافق برسند و حتی امروزه نیز بسیاری از مسیحیان ارتدکس، تولد عیسی را در روز ششم یا هفتم ژانویه جشن می‌گیرند. در نهایت، بعید است که حتی این روز هم تاریخ دقیق تولد عیسی مسیح باشد. در واقع، حتی سال تولد مسیح نیز به طور قطع مشخص نیست، اگرچه دانشمندان درباره‌ی سال تولد تقریباً به توافق رسیده‌اند.

جام مقدس، جامی است که عیسی مسیح قبل از آن که به صلیب کشیده شود، در آخرین شام خود با حواریونش از آن نوشید. این جام هیچوقت پیدا نشد و باستان‌شناسان تقریباً مطمئن هستند که هرگز کشف نخواهد شد. در واقع، تا قرون وسطی اصلاً علاقه‌ای به کشف جام مقدس وجود نداشت، اما در داستان‌های شاه آرتور نوشته‌اند که شاه آرتور و شوالیه‌هایش در جستجوی جام مقدس بوده‌اند.

تا به حال هیچ‌گونه تلاش جدی از سوی دانشمندان و باستان‌شناسان برای یافتن جام مقدس انجام نشده است، اما محبوبیت این جام همیشه در کتاب داستان‌ها، افسانه‌ها و فیلم‌های تخیلی به عنوان یک ابزار افسانه‌ای جالب، حفظ شده است.

تاریخ‌نگاران مجموعه‌ای از باغ‌های خارق‌العاده را توصیف کرده‌اند که در شهر باستانی بابل در عراق امروزی ساخته شده‌ بودند. مشخص نیست که این باغ‌ها دقیقاً در چه زمانی ساخته شده‌اند، اما برخی از تاریخ‌نگاران باستانی آن‌چنان تحت‌تأثیر این باغ‌ها قرار گرفته بودند که آن‌ها را «عجایب جهان» نامیدند. حدود سال ۲۵۰ پیش‌از میلاد، فیلو مکانیکوس یا «فیلو اهل بیزانتیوم» نویسنده، نوشت که در باغ‌های معلق «گیاهان در ارتفاع از سطح زمین کشت می‌شدند و ریشه‌های درختان به جای زمین، در تراس بالایی قرار داشت.»

تاکنون، باستان‌شناسانی که در بابل به حفاری پرداخته‌اند، موفق نشده‌اند که نشانه‌ای مطابق با توصیف‌های تاریخ‌نگاران از بقایای این باغ‌ها را بیابند. این موضوع باستان‌شناسان را با یک پرسش بزرگ مواجه کرده است: آیا باغ‌های معلق بابل واقعاً وجود داشته‌اند؟ استفانی دالی، محقق دانشگاه آکسفورد، در سال ۲۰۱۳ نظریه‌ای را ارائه کرد که می‌گوید این باغ‌ها در شهر آشور نینوا قرار داشتند. در طول دو دهه‌ی گذشته، بابل و نینوا هر دو در جنگ‌ها و غارت‌ها آسیب بسیاری دیده‌اند و بعید به نظر می‌رسد که این معما هرگز به طور کامل حل شود.

افلاطون، فیلسوف یونانی در قرن چهارم پیش‌از میلاد از داستان سرزمینی به نام آتلانتیس نوشت که در اقیانوس اطلس قرار داشت و در دوران پیشاتاریخ، بر بخش بسیار بزرگی از اروپا و آفریقا چیره شده بود. افسانه می‌گوید آتنی‌های پیشاتاریخی به آتلانتیس حمله کردند و با ناپدیدشدن آتلانتیس در زیر امواج اقیانوس، نبردها به پایان رسید. شواهد علمی این داستان را تأیید نمی‌کند، اما برخی از محققان گمان می‌کنند که این افسانه می‌تواند تا حدودی از رویدادهای واقعی در تاریخ یونان الهام گرفته باشد.

یکی از نظریات محتمل این است که افسانه‌ی آتلانتیس، از تمدن مینوسی‌ها که حدود سال ۱۴۰۰ پیش‌از میلاد در جزیره‌ی کرت شکوفا شده بود، منشأ گرفته است. اگرچه کرت در دریای مدیترانه قرار دارد نه در اقیانوس اطلس، اما سکونتگاه‌های مینوسی‌ها در جریان فوران آتشفشان ترا در یونان دچار آسیب بسیاری شد. علاوه بر این، باستان‌شناسان معتقدند که مینوسی‌ها در نهایت بر اقوامی یونانی به نام میسنی‌ها غلبه کردند (یا مجبور شدند که به آن‌ها بپیوندند). بعید است که افسانه‌ی آتلانتیس هرگز به طور کامل حل شود.

قدمت شهر بندری هراکلیون یا تونیس در مصر باستان، به دوران پیش از تأسیس اسکندریه در حدود سال ۳۳۱ پیش‌از میلاد باز می‌گردد. این شهر در دریای مدیترانه قرار داشت و یکی از مراکز بزرگ تجاری در دنیا بود. بر اساس افسانه‌ها، دو قهرمان اسطوره‌ای هراکلس و هلن تروآ، هر دو زمانی را در این شهر سپری کردند.

با این حال، در قرن دوم پیش‌از میلاد شهر احتمالاً دراثر زلزله، سونامی یا سیل، فروریخت و غرق شد. در نهایت، این شهر در زمان گم شد. در اوایل دهه ۲۰۰۰ باستان‌شناسان دریایی آثاری از این شهر را در زیر آب کشف کردند. از آن زمان، مجسمه‌های بزرگ، تابوت‌های حیوانات، ویرانه‌های معابد، خرده‌های سفال، جواهرات، سکه‌ها و حتی سبدهای میوه‌ی ۲۴۰۰ ساله از زیر آب بیرون کشیده شده است. باستان‌شناسان هرگز کشف نکردند که آیا این شهر باستانی زیرآبی همان آتلانتیس است یا خیر.

تقریباً دو هزار سال پیش، مجموعه‌ای از نقاشی‌های عظیم به دست نازکا، تمدنی مربوط به زمان پیش‌از اینکاها، در صحرای ساحلی نازکا در پرو حک شد. این زمین‌نگاره‌های غول‌پیکر که با نام خطوط نازکا شناخته می‌شود، تا دهه‌ی ۱۹۳۰ که هواپیماها بر فراز منطقه پرواز کردند، ناشناخته بود. تا به امروز، بیش از هزار طرح در این صحرا کشف شده است.

بیشتر این طرح‌ها خطوط صافی هستند که تا چندین کیلومتر کشیده شده‌اند و یا اشکال هندسی، از ذوزنقه تا مارپیچ، گیاهان، حشرات و حیواناتی از جمله عنکبوت، مرغ مگس، میمون و نهنگ را به تصویر می‌کشند. یک مار دو سر، یک سگ و یک انسان‌نمای معروف به نام فضانورد نیز در این طرح‌ها وجود دارد. ۱۶۸ زمین‌نگاره‌ی جدید تا سال ۲۰۲۲ کشف شد، اما محققان همچنان هدف پشت این طرح‌ها را درک نکرده‌اند. اگرچه فرضیات بسیاری وجود دارد، اما راز این خطوط هرگز برملا نشده است.

در شمال غربی خطوط نازکا، در دامنه‌ی تپه‌ای مشرف به خلیج پیسکو در پرو، خطوط شمعدانی شکل عظیمی حک شده است که احتمالاً با تمدن پاراکاس (۲۰۰ سال پیش‌از میلاد) ارتباط دارد. خطوط پاراکاس زمین‌نگاره‌ی عظیمی است که از بالا به پایین حدود ۱۸۱ متر ارتفاع دارد. این زمین‌نگاره آن‌قدر بزرگ است که در دریا از ۲۰ کیلومتری دیده می‌شود.

اگرچه قدمت سفال‌های یافت‌شده در این مکان به حدود ۲۰۰ سال پیش‌از میلاد می‌رسد، هیچکس تا به حال موفق به تخمین قدمت خود شمعدانی نشده است. دلیل وجود این زمین‌نگاره نیز به اندازه‌ی قدمتش مبهم است. نظریه‌ای هست که می‌گوید این شمعدانی به عنوان یک ابزار ناوبری برای ملوانان عمل می‌کرد، اما نظریه‌ی دیگری ادعا می‌کند که این طرح، سه‌گانه‌ی خدای خالق را به تصویر می‌کشد.

جای دیگری در پرو، در حومه‌ی شهر کوسکو، معبد ساکسی‌هومان توسط اینکاها ساخته شد. دقیقاً مانند ماچوپیچو، کارگران اینکا سنگ‌های عظیمی را که وزن برخی از آن‌ها به ۱۲۵ تن یا بیشتر می‌رسد، قبل از تراشیده‌شدن، با استفاده از ابزارهای برنزی و سنگی جابه‌جا و بدون هیچ ملاتی به هم متصل کردند. استعمارگران اسپانیایی بخش اعظم محوطه‌ی ساکسی‌هومان را برای مصالح ساختمانی غارت کردند، اما بنا از نظر ساختاری تقریباً سالم مانده و حتی در برابر زلزله‌های بزرگ و سایر آسیب‌های زمان نیز مقاومت کرده است. نحوه ساخت این بنا همچنان به صورت راز باقی مانده است.

در سال ۱۹۱۲، ویلفرید ووینیچ، فروشنده‌ی کتاب‌های کمیاب، از دست‌نوشته‌ای قرون وسطایی پرده برداشت که به ادعای او در «قلعه‌ای باستانی در جنوب اروپا» کشف شده بود. این کتاب دست‌نویس به زبان و الفبای رمزی و ناشناخته‌ای نوشته شده بود و هیچکس نمی‌توانست راز نوشته‌هایش را تشخیص بدهد و مملو از تصاویر عجیبی از گیاهان ساختگی و پیکر‌های برهنه بود. از آن زمان تاکنون محققان بسیاری از جمله آلن ماتیسون تورینگ و حتی مأموران سازمان اف‌بی‌آی، نتوانسته‌اند که راز این دست‌نوشته‌ها را رمزگشایی کنند.

در طول این سال‌ها، چندین نفر ادعا کرده‌اند که موفق به رمزگشایی دست‌نوشته‌ها شده‌اند، اما همگی با شک‌وگمان‌های بسیاری مواجه شده‌اند. برخی دیگر نیز گمان می‌کنند که کل ماجرا فقط یک فریب پیچیده و رازآلود است. نسخه‌ی خطی ووینیچ اکنون در دانشگاه ییل نگهداری می‌شود و بازدید عمومی دارد.

در اعماق آب‌های جزیره‌ی یوناگونی در ژاپن، یک سازه‌ی سنگی زیر‌آبی قرار دارد که حداقل ۵۰ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد و دقیقاً شبیه یک هرم پلکانی ساخته‌شده به دست بشر است. این بنا که در دهه‌ی ۱۹۸۰ کشف شد و اکنون به عنوان بنای یوناگونی شناخته می‌شود، به عقیده‌ی برخی از محققان، ویرانه‌های به‌جای‌مانده از یک تمدن باستانی است. با این حال، بسیاری از محققان دیگر معتقدند که این بنای معروف به آتلانتیس ژاپن، فقط یک پدیده‌ی طبیعی عجیب است و بر اثر فشار بالا‌برنده زمین‌ساخت و جریان‌های اقیانوسی شکل گرفته است.

یادمان پیشاتاریخی استون‌هنج، در دشت سالزبری ویلتشر در جنوب انگلستان واقع شده و از آثار دوران نوسنگی و عصر برنز است. ساخت استون‌هنج که یکی از نمادین‌ترین بناهای پیشاتاریخی جهان است، حدود پنج هزار سال پیش، قبل از ورود انگلستان به عصر برنز آغاز شد و حدود ۱۵ قرن طول کشید.

محققان قرن‌ها را صرف مطالعه‌ی این بنا کرده‌اند و بر این باورند که این مکان به عنوان محل دفن مردگان استفاده می‌شد. اکنون، راز سنگ‌های عظیم این یادمان فاش شده است، اما همچنان رازهای دیگری وجود دارد که سرسختانه در برابر فاش‌شدن مقاومت می‌کنند. اهمیت مذهبی، تشریفاتی، نجومی و درمانی این یادمان همچنان ناشناخته است.