چگونه روس‌ها جسد لنین را برای نزدیک به یک قرن حفظ کرده‌اند
برای هزاران سال انسان از روش‌های مختلف مومیایی کردن برای حفظ بدن مردگان استفاده کرده است اما هیچ کدام از این روش‌ها با تجربه‌ی ۹۰ ساله‌ی روسیه در حفظ بدن ولادیمیر لنین، انقلابی کمونیست و بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی قابل مقایسه نیست. دانشمندان روسی به طور تجربی روشی را توسعه داده‌اند که ظاهر، احساس و انعطاف پذیری جسد را همچون روز اول حفظ کرده است؛ کسی که ۱۴۵ ساله شده است.
چندین نسل از دانشمندان روسی تقریباً به مدت یک قرن مشغول بهبود روش‌های نگهداری و حفظ ظاهر بدن لنین هستند. امسال مقامات روسی بار دیگر درهای مقبره لنین در میدان سرخ مسکو را بستند تا دانشمندان بدن لنین را برای نمایش در ۱۴۵ امین سالگرد تولدش آماده کنند. وظیفه‌ی حفظ جسد بر عهده‌ی مرکز تحقیقات علمی و آموزش متدهای تکنولوژی بیوشیمیایی که از قبل از دوران شوروی فعال بود سپرده شده است. مسئولیت اصلی این عملیات بر عهده‌ی هسته‌ی اصلی این مؤسسه که از ۵ تا ۶ آناتومیست، بیوشیمیست و جراح تشکیل می‌شود گذاشته شده است، گروهی که به نام گروه مقبره معروف شده‌اند.
همچنین این گروه در حفظ جسد سه دیکتاتور کمونیست دیگر نیز شرکت داشته‌اند، رهبر ویتنام هو چی مین و همچنین کیم ایل سونگ و کیم جونگ ایل رهبران کره‌ی شمالی. روش روس‌ها برای مومیایی کردن بر پایه‌ی حفظ فرم بدن از نظر بصری، شکل، وزن و انعطاف پذیری اندام توسعه یافته است و لزومی بر حفظ باقیمانده‌ی بیولوژیکی وجود ندارد. الکسی یورچاک استاد انسان شناسی اجتماعی از دانشگاه برکلی کالیفرنیا می‌گوید:
آن‌ها گاهی قسمت‌هایی از پوست و گوشت را با پلاستیک و یا موادی دیگر جایگزین می‌کنند، بنابراین از نظر بیولوژیکی جسد لنین به مرور زمان کمتر و کمتر از چیزی می‌شود که در زمان مرگ به همراه داشت. همین امر باعث می‌شود روش روس‌ها به طور چشمگیری متفاوت از تمام روش‌های مومیایی در گذشته باشد، زیرا در آن روش‌ها تمرکز بر حفظ و دست نخورده ماندن ماده‌ی اصلی بود در حالی که شکل و حالت بدن تغییر می‌کرد.
یورچاک بر اساس صحبت‌هایی که با محققان مؤسسه‌ی حفظ بدن لنین داشته در کتابی تاریخچه، علمی که در کنار این فرآیند توسعه یافته و نقش سیاسی جسد لنین در قبل و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را بررسی کرده است.
هنگامی که در سال ۱۹۲۴ لنین چشم از جهان فرو بست بیشتر رهبران آن زمان شوروی مخالف این ایده بودند که بدن او حتی برای مدت کوتاهی جهت نمایش عمومی نگهداری شود، بسیاری از مردم تصور می‌کردند که خاکسپاری لنین در پشت درهای بسته‌ی مقبره در میدان سرخ مسکو انجام شده است؛ اما زمستان سرد برای تقریباً دو ماه حالت ظاهری جسد را به خوبی حفظ کرد تا در نمایش عمومی جمعیت عظیم مردم بتوانند به او ادای احترام کنند. به علاوه در ذهن رهبران شوروی این ایده پرورش پیدا کرد که شاید بتوانند جسد را برای مدتی طولانی‌تر حفظ کنند. برای جلوگیری از ایجاد شایعات در مورد ارتباط بقایای لنین با اعتقادات مذهبی، مقامات شوروی این واقعیت که دانشمندان مسئول نگهداری از جسد وی هستند را به اطلاع عموم رساندند.
در نهایت رهبران با روش مومیایی کردن تجربی که توسط ولادیمیر وربیِف، آناتومیست و بوریس زارسکی شیمیدان توسعه یافته بود موافقت کردند. اولین تلاش برای مومیایی کردن تا اواخر جولای سال ۱۹۲۴ طول کشید. سیستم گردش خون سالم و دست نخورده می‌تواند به انتقال مایعات در پروسه‌ی مومیایی کردن به سراسر بدن کمک کند، با توجه به اینکه پزشک مسئول کالبد شکافی جریان‌های اصلی خون را قطع کرده بود محققان آزمایشگاه لنین موفق به توسعه‌ی روشی شدند که مایعات مومیایی را به برخی از نواحی با استفاده از تزریق‌های کوچک منتقل می‌کرد. در این تزریق‌ها سعی بر این بود که از مناطقی که بریدگی یا جای زخمی از گذشته وجود دارد استفاده شود. الکسی یورچاک می‌گوید:
آن‌ها یک لباس دو لایه از لاستیک برای نگهداری لایه‌ای از مایع مومیایی بر روی بدن لنین در طول نمایش عمومی ساختند. کت و شلوار بر روی این پوشش پوشانده می‌شود. پس از هر نمایش عملیات حفظ جسد تکرار می‌شود که شامل مراحل مختلفی مثل قرار دادن در حمام گلیسرول، فرمالدئید، استات پتاسیم، الکل، پراکسید هیدروژن، محلول اسید سیتریک و سدیم استیک است که هر کدام حدود یک ماه و نیم طول می‌کشد.
چنین فرآیندی بسیار پیچیده‌تر از فرآیند نگهداری اجساد برای مراسم خاکسپاری و یا آموزش‌های پزشکی است. سو بلَک مدیر مرکز آناتومی و انسان‌شناسی دانشگاه دادی اسکاتلند می‌گوید:
اکثر مومیایی‌ها به وسیله‌ی ترکیبی از فرمالدئید و الکل یا آب انجام می‌شود که به نام فرمالین شناخته می‌شود، این روش کیفیت نگهداری و خواص ضد قارچی خوبی دارد و جسد را برای ده‌ها سال حفظ می‌کند.
چه مومیایی کردن با روش‌های معمولی و چه آنگونه که آزمایشگاه لنین انجام می‌دهد، هر دو با چالش‌های مشترکی روبرو هستند. بدن باید از خشک شدن حفظ شود و همچنین استفاده‌ی زیاد از فرمالین به بافت‌های انسانی رنگی مانند کنسرو ماهی تن می‌دهد. به همین دلیل مراکزی که مراسم تدفین را انجام می‌دهند در مایعاتی که برای حفظ جسد استفاده می‌شود از رنگ استفاده می‌کنند، همچنین جنازه‌ها را قبل از خاکسپاری آرایش می‌کنند تا صورت شخص متوفی سالم به نظر برسد.
اما جسدی که در فرمالین قرار گرفته تغییر رنگ می‌دهد و در طول زمان سفت و شکننده می‌شود. یک روش جدید جایگزین فرمالین روش Thiel soft-fix است که از ترکیب دیگری از مایعات مختلف مانند نیترات نمک برای حفظ رنگ طبیعی، حس تازگی و انعطاف پذیری بافت استفاده می‌کند، این روش برای آموزش‌های پزشکی بسیار مناسب است. همچنین پلاستینه کردن روشی محبوب برای نگهداری اعظای بدن و نمایش در موزه‌های سراسر دنیا است که در آن پلیمری را جایگزین تمام مایعات بدن می‌کنند که با سخت شدن، اجزای بدن بدون تغییر در طول زمان باقی خواهند ماند.
اگرچه روش‌های جدیدی مانند پلاستینه کردن در آن زمان در اختیار آزمایشگاه لنین نبوده است اما اگر بود هم نمی‌توانستند از آن استفاده کنند چرا که در این روش سفتی غیر طبیعی در اجزای جسد ایجاد می‌شود. در سال‌های ابتدایی مرگ لنین محققان مجبور بودند با ظرافت بسیار زیاد قسمت‌هایی از جسد را با مواد جایگزین تعویض کنند، آزمایشگاه لنین برای مقابله با کپک‌ها و چین و چروک گاهی قسمت‌های خاصی از بدن لنین را با مواد جایگزین تعویض می‌کرد. هنگامی که در سال ۱۹۴۵ قسمتی از پوست پای لنین مفقود شد دانشمندان تکه‌هایی از پوست مصنوعی را برای جایگزینی توسعه دادند.
آن‌ها بینی، صورت و باقی قسمت‌های بدن او را دوباره شکل دادند تا حس و ظاهر قبلی خود را به دست بیاورد. موادی ساخته شده از پارافین، گلیسرین و کاروتن جایگزین چربی پوست شدند تا چشم انداز واقعی‌تری از پوست را به نمایش بگذارند. در اوج فعالیت آزمایشگاه لنین بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ تعداد کارکنان آن تا ۲۰۰ نفر هم می‌رسید. این افراد بر روی موضوعات مختلفی مانند روش‌های جلوگیری از پیر شدن سلول‌های پوست و روش‌های پیوند پوست کار می‌کردند. در دهه‌ی ۱۹۹۰ و با فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی این مؤسسه حمایت‌های مالی از طرف دولت را از دست داد، اما همچنان با کمک بخش خصوصی به فعالیتش ادامه داد تا زمانی که پول دریافتی از طرف دولت به سطح نرمال قبلی بازگشت.
تلاش‌های آزمایشگاه لنین حتی به توسعه‌ی روش‌های پزشکی دیگری نیز منتهی شده است، به عنوان مثال یکی از این دستاوردها باعث ساخت تجهیزات ویژه‌ای شد که مانع حرکت خون از مجرای کلیه در زمان پیوند می‌شود. یا در اواخر دهه‌ی ۱۹۸۰ یوری لاپوخین محقق این آزمایشگاه روش غیر تهاجمی تست سه قطره را برای آزمایش سطح کلسترول در بافت پوست توسعه داد. در سال ۲۰۰۲ محققان روسی این اختراع را به نام خود ثبت کردند و همراه با شرکت کانادایی PreVu اولین و تنها روش آزمایش غیر تهاجمی میزان کلسترول از طریق پوست را برای مراقبت از بیماران در منزل تجاری کردند. این‌ها میراثی از لنین هستند که نه شوروی و نه غرب در قرن گذشته نمی‌توانستند تصوری از آن داشته باشند.