آیا گوشی‌های هوشمند برای سلامتی ما مضر هستند؟

سال ۲۰۱۵ میلادی است و فناوری جایی بزرگ در زندگی روزمره‌ی ما برای خود باز کرده است. زمان زیادی را صرف کار با گوشی، تبلت و گجت‌های پوشیدنی می‌کنیم و حتی فراموش می‌کنیم زمانی نه چندان دور هیچ یک از این دستگاه‌ها نقشی در زندگی ما نداشته‌اند. اما با حجم عظیمی از این گجت‌ها که هر روز وارد دنیای ما می‌شوند، همه می‌خواهیم مطمئن شویم که آن‌ها تاثیری منفی بر سلامتی ما ندارند. در حال حاضر بحث‌های زیادی در مورد تاثیر گجت‌ها و گوشی‌های هوشمند بر سلامتی وجود دارد، از تابش‌هایی که آن‌‌ها ساطع می‌کنند تا چگونگی کار با این دستگاه‌ها، می‌توانند از عوامل تاثیرگذار باشند.

به تازگی گروهی دویست نفره از دانشمندان در زمینه‌ی زیست‌شناسی گرد هم آمده‌اند تا به بررسی صحت این ادعا بپردازند. در گزارشی که به تازگی از طرف موسسه‌ی خبری RT انتشار یافته است، این گروه دانشمندان از سازمان ملل، سازمان بهداشت جهانی و بسیاری سازمان‌های دیگر درخواست کمک کرده‌اند، تا بتوانند قوانین محدود‌کننده‌ای برای استفاده از گوشی‌های همراه و سایر دستگاه‌هایی که تولید میدان مغناطیسی می‌کنند، وضع کنند.

دکتر مارتین بلنک از دانشکده‌ی فیزیولوژی و بیوفیزیک سلولی دانشگاه کلمبیا می‌گوید:

گوشی‌های همراه به سلول‌های زنده آسیب می‌رسانند و ما را به تدریج به سمت مرگ می‌کشانند. ما دانشمندان چیزی ساخته‌ایم که به خود ما آسیب می‌رساند و اکنون نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم. قبل از اختراع لامپ توسط ادیسون تابش الکترومغناطیسی ناچیزی در محیط زندگی ما وجود داشت، اما در حال حاضر سطح این میدان‌ها بسیار بیشتر از حالت طبیعی است و روز به روز در حال افزایش است.

نظریه‌ی دکتر بلنک بدون پایه و اساس نیست و حقایق زیادی وجود دارند که صحت نظریه‌ی او را به اثبات می‌رسانند.

قبل از هر چیزی بهتر است با تابش‌های الکترومغناطیس آشنا شویم و بدانیم که چگونه این تابش‌ها به ما ضرر می‌رسانند. بهتر است بدانید گوشی همراه شما مقدار مشخصی تابش تولید می‌کند، که عامل اصلی این تابش‌ها وای‌فای، بلوتوث و اینترنت همراه هستند. البته این تابش ها در سایر لوازم الکتریکی مانند تلویزیون، رادیو و مایکروویو نیز وجود دارند. عاملی که باید به آن توجه شود این است که تابش‌های یونیزه و غیریونیزه چه تفاوت‌هایی دارند و چگونه ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

تابشی که بتواند از بین اتم‌های یک مولکول حرکت کند ولی انرژی کافی برای جدا کردن الکترون‌ها نداشته باشد، را تابش غیریونیزه می‌نامند. برای مثال نور مرئی، امواج صوت و مایکرویو جز این دسته طبقه‌بندی می‌شوند. در مقابل اما امواج یونیزه نیروی کافی برای جدا کردن کامل الکترون از اتم را دارند و نتیجه‌ی این عمل تشکیل یون‌ها است. این شکل قوی از تابش‌ها حاوی اشعه‌های فرابنفش، ایکس و حتی گاما هستند.

تابش غیریونیزه محدوده‌ای از اشعه‌ها با فرکانس بسیار کم تا اشعه‌های مایکروویو و مادون قرمز را در بر می‌گیرد. آژانس حفاظت محیط زیست می‌گوید:

اشعه‌های دارای فرکانس بسیار کم، طول موج بالا ( در بازه‌ی میلیون متر و حتی بیشتر) و فرکانسی در حدود ۱۰۰ هرتز و حتی کمتر دارند. فرکانس‌های رادیویی طول موجی بین یک تا صد متر و فرکانسی بین یک تا صد هرتز دارند. مایکروویوی که ما برای گرم کردن غذا از آن استفاده می‌کنیم، طول موجی در حدود ۱۰۰ متر و فرکانسی در حدود ۲/۵ میلیارد هرتز دارد.

وقتی تابش یونیزه وجود دارد، اشعه‌های فرابنفش توانایی شکستن پیوند بین اتم‌ها را خواهند داشت، به این دلیل باید هنگام قرار گرفتن در معرض امواج فرابنفش و اشعه‌ی ایکس، کاملا محتاطانه عمل کنیم. اشعه‌ی ایکس و گاما فرکانس بالایی در حد ۱۰۰ هزار گیگاهرتز و طول موج بسیار کم در حدود یک پیکومتر، دارند. آژانس حفاظت محیط زیست می‌گوید:

این تابش‌ها می‌توانند الکترون‌ها را کاملا جدا کنند و در صورت داشتن تابشی با انرژی بالا حتی هسته‌ی اتم را نیز بشکافند.

گوشی‌های هوشمند ما، تابش غیر یونیزه تولید می‌کنند اما با فرکانسی بسیار کم. همه‌ی راه‌های ارتباطی با گوشی شما تحت فرکانس‌های مختلفی عمل می‌کنند. ارتباط وای‌فای گوشی شما بصورت عمده در ۵ فرکانس ۲.۴، ۳.۶، ۴.۹، ۵ و ۵.۹ گیگاهرتزی برقرار می‌شود. بلوتوث گوشی در باندی با فرکانس ۲.۴ گیگاهرتزی عمل می‌کند. اینترنت همراه نیز در محدوده‌ی وسیعی از فرکانس‌ها در بازه‌ی ۷۰۰ مگاهرتز تا ۲.۷ گیگاهرتز، کار می‌کند.

همه‌ی این فرکانس‌ها در کنار یکدیگر نیز در مقابل فرکانس‌های اشعه‌ی فرابنفش و ایکس ناچیز هستند. در واقع این فرکانس‌ها نمی‌توانند عاملی برای سرطان یا ایجاد تومور قلمداد شوند، اما می‌توانند باعث داغ شدن گوشی شما شوند.

انرژی بالایی که ازدیاد این فرکانس ها ایجاد می‌کنند، می‌تواند با گرم‌ کردن سلول‌های بدن به شما آسیب برساند، اما این اتفاق خیلی شایع نیست. غالب انرژی این فرکانس‌ها توسط پوست و سایر سلول‌های نزدیک به آن جذب می‌شود، این انرژی باعث می‌شود تا دمای مغز به مقدار ناچیزی بالا برود.

آژانس حفاظت محیط زیست می‌گوید:

تا به امروز، تحقیقی مبنی بر خطرناک بودن امواج رادیویی با فرکانسی کمتر از فرکانسی که باعث گرم شدن سلول‌های پوست می‌شود، وجود ندارد. بعلاوه وجود ارتباط بین میدان الکترومغناطیسی و صدمات احتمالی، به اثبات نرسیده است.

آژانس حفاظت محیط زیست مدعی است که گوشی‌های هوشمند اثر کوتاه مدت بر سلامتی انسان‌ها ندارند، اما آیا اثرات مخرب بلند مدت نیز نخواهند داشت؟

غالب تحقیقاتی که در گذشته انجام شده‌اند، سعی در درک ارتباط بین ایجاد تومور و گوشی‌های همراه داشتند. گوشی‌های همراه در حدود سال ۱۹۹۰ میلادی وارد زندگی ما شده‌اند و این بازه‌ی کم، انجام تحقیقات توسط دانشمندان را دشوارتر می‌کند. بیماری سرطان غالبا خود را چندین سال پس از ایجاد تومور نشان می‌دهد، در نتیجه تحقیقات کنونی بر روی انواعی از سرطان انجام می‌گیرد که در مدت زمان کمی اثرات خود را بروز می‌دهند. با این وجود تحقیقات روی حیوانات نشان می‌دهند که ارتباطی بین تشکیل تومور و قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی وجود ندارد.

با اینکه آژانس حفاظت محیط زیست تاکنون نتوانسته تابش امواج مضر از گوشی‌های هوشمند را به اثبات برساند اما آن را در دسته‌ی عوامل احتمالی بروز سرطان رده‌بندی کرده است، هر چند هیچ گواهی بر سرطان‌زا بودن گوشی‌ها وجود ندارد.

دکتر مارتین بلنک به عنوان نماینده‌ی ۲۰۰ دانشمندی که در این زمینه تحقیق می‌کنند، استفاده‌ی بدون محدویت از امواج رادیویی را برای سلامتی انسان مضر می‌داند. البته دکتر بلنک به طور خاص در مورد گوشی‌ها حرفی نمی‌زند بلکه در مورد همه‌ی دستگاه‌های که از این امواج بهره می‌برند، سخن می‌گوید.

مطمئنا دانشمندان سخن بی‌پایه و اساس به زبان نمی‌آورند. نگرانی‌ها در مورد این تابش‌ها به حق است اما نه به اندازه‌ای که این دانشمندان مدعی آن هستند. اینکه خطاب به عموم می‌گویند گوشی‌های هوشمند ما را به تدریج به کشتن می‌دهند، سخن درستی است اما باعث ترس افرادی می‌شود که در این مورد اطلاعاتی دقیقی ندارند. گوشی‌های هوشمند در زندگی روزمره همواره در دسترس و نزدیکی ما قرار دارند، اما به هیچ عنوان مسبب ایجاد تومور مغزی یا سایر سرطان‌ها نیستند.

اگر می‌خواهید ریسک چنین خطری را نپذیرید، راهکارهای فراوانی برای حذف این تابش‌ها از زندگی‌تان وجود دارد، به طور کلی هر چه از گوشی همراه خود دورتر باشید، در معرض تابش کمتری خواهید بود. استفاده از هدست‌های بلوتوث نیز می‌تواند به شما اجازه دهد تا از گوشی خود دورتر باشید.

برای پاسخ به سوال باید گفت که بله، احتمالا گوشی‌های همراه برای ما مضر هستند اما هیچ مدرکی برای اثبات این موضوع که تابش‌های ساطع شده از گوشی و یا تبلت شما باعث ایجاد سرطان می‌شوند، در دست نیست.

نظر شما چیست؟ آیا باید نگران قرار گرفتن در معرض تابش‌های الکترومغناطیسی باشیم؟