بیوگرافی تیم برنرز لی، خالق دنیای وب

سر تیموتی جان برنرز لی مشهور به سر تیم برنرز لی یا TimBL، مهندس و دانشمند علوم کامپیوتر انگلیسی است که شهرت عمده‌ی خود را مدیون اختراع انقلابی‌اش یعنی فناوری وب (World Wide Web) است. او در مارس سال ۱۹۸۹ پروپوزال خود در ارتباط با سیستم مدیریت اطلاعات را عرضه کرد و در میانه‌های ماه نوامبر همان سال، توانست اولین ارتباط موفق میان یک کلاینت و سرور را بر اساس پروتوکل HTTP برقرار کند. این ارتباط موفقیت‌آمیز را می‌توان تولد دنیای وب نامید.

برنرز لی در حال حاضر مدیر کنسرسیوم بین‌المللی وب (W3C) است. این سازمان وظیفه‌ی نظارت بر پیشرفت دائمی وب و فناوری‌های جدید آن را بر عهده دارد. برنرز لی مؤسس سازمانی به نام World Wide Web Foundation نیز هست. این سازمان در زمینه‌ی افزایش دسترسی عموم مردم به دنیای وب فعالیت می‌کند. او در آزمایشگاه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی دانشگاه MIT نیز به عنوان محقق ارشد مشغول به کار است و علاوه بر آن، در هیئت مشاوره «مرکز اطلاعات جمع‌آوری شده‌ی MIT» نیز خدمت می‌کند. برنرز لی مدیر مؤسسه‌ای به نام Web Trust با محوریت پشتیبانی از تحقیقات و فناوری‌های مرتبط با وب نیز هست.

تولد و تحصیلات

فعالیت شغلی و اختراع فناوری وب

پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه آکسفورد، تیم در شرکت ارتباطات مخابراتی Plessy در شهر پول انگلستان مشغول به کار شد. او در سال ۱۹۷۸ با استخدام در شرکت Ferndown با دی. جی. نش همکار شد و با همکاری او توانست نرم‌افزاری برای بهبود کار پرینترها توسعه دهد.

تیم برنرزلی از ژوئن تا دسامبر سال ۱۹۸۰ به‌عنوان پیمانکار مستقل با بنیاد علمی CERN همکاری کرد. در زمانی که او در ژنو با این بنیاد همکاری می‌کرد، طرحی برای یک پروژه با موضوع استفاده از ابرمتن (Hypertext) برای اشتراک‌گذاری اطلاعات بین محققان ارائه داد. او برای تشریح طرح خود، یک نمونه‌ی اولیه با نام ENQUIRE ارائه داد. 

ابرمتن یا هایپرتکست به زبان ساده به معنای متنی است که روی کامپیوتر یا دستگاه‌های الکترونیکی دیگر نمایش داده شود. خصوصیت اصلی این متن وجود هایپرلینک یا پیوندهایی به متون و اسناد دیگر است که کاربر با کلیک روی آن‌ها می‌تواند به‌سرعت به مقاله‌ی مقصد دسترسی داشته باشد. این مفاهیم، پایه‌های شکل‌گیری آن چیزی هستند که امروزه به‌عنوان تار جهان‌گستر (WWW) می‌شناسیم.

برنرزلی در سال ۱۹۸۰ بنیاد سرن را ترک کرد و در شرکت John Poole's Image Computer Systems به عنوان کارشناس فنی مشغول به کار شد. پروژه‌ای که او در این شرکت بدان مشغول شد، اطلاعات و تجربه‌ی تیم را در علوم شبکه بیشتر کرد. سرانجام تیم برنرزلی در سال ۱۹۸۴ به عنوان عضو رسمی به بنیاد سرن بازگشت. در سال ۱۹۸۹، سرن بزرگ‌ترین نود (Node - نقطه‌‌ی اتصالی شبکه‌های کامپیوتری) جهان بود و برنرزلی، فرصت عالی ترکیب هایپرتکست با اینترنت را در این زمان کشف کرد. او در مصاحبه‌ای درباره‌ی این زمان گفته است:

من تنها باید ایده‌ی ابرمتن را به پروتکل کنترل ارتباطات و سیستم نام‌های دامنه متصل می‌کردم. اکثر فناوری‌های استفاده شده در وب مانند اینترنت و هایپرتکست، تا آن زمان طراحی شده بودند و من تنها باید آن‌ها را به هم متصل می‌کردم.

برنزلی پروپوزال خود را در مارس سال ۱۹۸۹ ارائه کرد و مدیر مستقیمش، مایک سندال، آن را در سال ۱۹۹۰ تأیید کرد. تیم از ایده‌های استفاده‌شده در نرم‌افزار ENQUIRE برای توسعه‌ی اولین مرورگر وب خود استفاده کرد. نرم‌افزار او مانند یک ویرایشگر نیز عمل می‌کرد. این نرم‌افزار که WorldWideWeb نام داشت، روی کامپیوتر NeXTSTEP توسعه داده شد. تیم برای توسعه‌ی پروژه‌ی خود، اولین وب سرور جهان را نیز با نام CERNT HTTPd توسعه داد. نام این سرور مخفف عبارت «روح پروتکل انتقال اطلاعات با استفاده از هایپرتکست» یا Hypertext transfer Protocol daemon بود.

رابرت کالیلیائو، دانشمند بلژیکی علوم کامپیوتر و طراح اولین مرورگر وب برای سیستم‌عامل مک، درباره‌ی پروژه‌ی برنرز لی می‌گوید:

مایک سندال یک کامپیوتر NextSTEP را برای طراحی و توسعه خریداری کرد و آن را به تیم داد. تیم نیز اولین نمونه‌های نرم‌افزار خود را به‌سرعت و ظرف چند ماه روی این سیستم ارائه کرد. محیط عالی برنامه‌نویسی و پروتکل WYSIWYG در کامپیوترهای نکست استپ، دلیل این سرعت بالا بودند. پس از آن، من و تیم جلسه‌ای برای انتخاب نام این طرح داشتیم و بر این عقیده بودیم که این بار دیگر نباید از اسامی یونانی استفاده کنیم. در نهایت او World Wide Web را پیشنهاد داد که من آن را بسیار دوست داشتم.

اولین وب‌سایت تاریخ در آزمایشگاه‌های CERN رونمایی شد. دفتری که برنرز لی در آن اولین وب‌سایت را توسعه داد در مرز فرانسه واقع شده بود. این وب‌سایت در تاریخ ۶ آگوست سال ۱۹۹۱ به‌صورت عمومی منتشر شد. آدرس اولین وب‌سایت و اولین وب‌سرور تاریخ، info.cern.ch بود. اولین صفحه‌ی وبی که در تاریخ منتشر شد نیز حاوی اطلاعاتی در مورد همین پروژه بود. کاربران آن زمان می‌توانستند با مطالعه‌ی این صفحه اطلاعات متنوعی در مورد هایپرتکست، نحوه‌ی ساخت صفحات وب و چگونگی جستجو در وب بیاموزند.

در لیستی از ۸۰ رویداد و لحظه‌ی تاریخی و فرهنگی که جهان امروزی را تشکیل داده‌اند، اختراع فناوری وب در رتبه‌ی اول قرار دارد. گروه تنظیم‌کننده‌ی این لیست شامل دانشمندان، اساتید دانشگاه، نویسندگان و رهبران جهانی هستند. آن‌ها اختراع وب را اتفاقی با سریع‌ترین رشد در دنیای ارتباطات می‌دانند که به کمک اینترنت، شکل زندگی مدرن را به‌طور کلی تغییر داده است.

در سال ۱۹۹۴، سر تیم برنرزلی، بنیاد W3C را در دانشگاه MIT تأسیس کرد. این بنیاد متشکل از شرکت‌های متعددی است که با هدف تدوین استانداردها و پیش‌نیازهای توسعه‌ی هرچه بیشتر دنیای وب فعالیت می‌کنند. برنرزلی ایده‌ی وب را به‌صورت رایگان و عمومی و بدون هیچ انحصارطلبی عرضه کرد. بنیاد تحت مدیریت او نیز تلاش می‌کند تا تمام استانداردها و علوم مرتبط با وب به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار بگیرد.

در سال ۲۰۰۴، تیم به‌عنوان یکی از اعضای هیئت علمی علوم کامپیوتر در دانشکده‌ی الکترونیک و علوم کامپیوتر دانشگاه ساوت‌همپتون نیوهمپشایر مشغول به کار شد. پروژه‌ی اصلی او در این دانشگاه، وب معنایی (Semantic Web) است.

در سال ۲۰۰۹ مقاله‌ای در مجله‌ی تایمز چاپ شد و در مصاحبه‌ی آن، تیم برنرز لی اعلام کرد که علامت «//» ابتدای آدرس وب‌سایت‌ها هیچ الزامی نداشت و او می‌توانست از ابتدا آدرس‌ها را بدون این علامت‌ طراحی کند. او گفت این علامت بدون هیچ دلیل خاصی استفاده شده است.

فعالیت‌های اخیر

در ژوئن سال ۲۰۰۹، گوردون پرایم، نخست وزیر انگلستان اعلام کرد که تیم برنرز لی به همراه پروفسور نیگل شادبولت روی پروژه‌ای با مدیریت دولت انگلستان کار می‌کنند که با هدف ارائه‌ی بهتر و بازتر اطلاعات بر بستر وب توسعه داده خواهد شد. این پروژه روی آدرس Data.gov.uk توسعه داده می‌شود و تلاش می‌کند تمام اطلاعات مورد نیاز افراد در ارتباط با دولت را به‌صورت رایگان در اختیار آن‌ها قرار دهد.

در سال ۲۰۱۰، داده‌های سازمان دولتی Ordnance Survey به‌صورت عمومی منتشر شد و برنرزلی درباره‌ی این اتفاق و دیگر تصمیمات دولت انگلستان اعلام کرد: «تغییرات ایجادشده نشان‌دهنده‌ی تغییرات بزرگ فرهنگی در دولت هستند. با این روش، دولت دریافته است که اطلاعات باید به‌صورت عمومی برای مردم منتشر شود؛ مگر این که دلیل خاصی داشته باشد. این در حالی است که در گذشته روند برعکسی داشتیم.»

از دیگر فعالیت‌های برنرزلی در سال‌های اخیر می‌توان به تأسیس بنیاد World Wide Web اشاره کرد که با هدف بهره‌گیری از فناوری وب برای ایجاد اتفاقات مثبت در جهان تأسیس شده است. برنرزلی یکی از پشتیبانان بی‌طرفی شبکه‌ای (NET Neutrality) است. او روی این نکته تأکید دارد که ISP-ها یا ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی باید بدون هیچ تنظیمات، نظارت یا دخالت‌، تنها ارتباط اینترنتی برای کاربر عرضه کنند. او معتقد است بی‌طرفی شبکه یکی از قوانین حقوق بشر در بحث شبکه است.

خالق فناوری وب در ادامه‌ی فعالیت‌های خود در استارتاپ State.com به‌عنوان عضو هیئت مدیره مشغول به کار است. علاوه بر آن، او از ماه می سال ۲۰۱۲ به‌عنوان مدیر مؤسسه‌ی Open Data مشغول به کار است. او این مؤسسه را با همکاری نیگل شادبولت در سال ۲۰۱۲ تأسیس کرد.

«اتحاد اینترنت مقرون به صرفه» (Alliance for Affordable Internet - A4AI) در اکتبر سال ۲۰۱۳ رونمایی شد و برنرزلی در این سازمان وظیفه‌ی مدیریتی بر عهده دارد. این سازمان که متشکل از شرکت‌های بزرگی همچون گوگل، فیسبوک، اینتل و مایکروسافت است، تلاش می‌کند اینترنت را با قیمت پایین‌تری در دنیا عرضه کند تا این دسترسی در دنیا افزایش پیدا کند. در حال حاضر تنها ۳۱ درصد از مردم دنیا به اینترنت دسترسی دارند. این اتحاد سعی دارد قیمت اینترنت را به پایین‌تر از ۵ درصد از درآمد ماهیانه‌ی افراد برساند.

برنرزلی در دانشگاه MIT به‌عنوان یکی از اعضای هیئت مؤسسان علوم کامپیوتر مشغول به کار است. پروژه‌ی او در این مؤسسه Solid نام دارد. این پروژه در «مؤسسه‌ی تحقیقات کامپیوتری قطر» پیگیری می‌شود و هدف آن ایجاد تغییرات بنیادی در وب‌اپلیکیشن‌ها است. در اکتبر سال ۲۰۱۶، سر تیم برنرزلی به عضویت دپارتمان علوم کامپیوتر در دانشگاه آکسفورد نیز درآمد و به‌عنوان یک عضو محقق با این دانشگاه همکاری می‌کند.

جوایز و افتخارات

تیم برنرزلی تاکنون جوایز و افتخارات زیادی کسب کرده است. او در سال ۲۰۰۴ نشان شوالیه‌ی انگلستان را به خاطر خدماتش برای گسترش اینترنت دریافت کرد. در ۱۳ ژوئن سال ۲۰۰۷، او به افتخار عضویت Order of Merit نائل شد. در حال حاضر تنها ۲۴ عضو زنده از اعضای این انجمن در جهان هستند. عضویت در این انجمن تنها با دستور مستقیم ملکه‌ی انگلستان امکان‌پذیر است و نیاز به هیچ سفارشی از سمت وزرا ندارد. برنرزلی در سال ۲۰۰۱ به عضویت «جامعه‌ی سلطنتی» انگلستان نیز درآمد.

خالق فناوری وب تاکنون مدارک دانشگاهی افتخاری متعددی از دانشگاه‌های معتبری مانند منچستر، هاروارد و ییل دریافت کرده است.

در سال ۲۰۱۶، انجمن کامپیوتری Association for Computing Machinery، جایزه‌ی تورینگ را به خاطر اختراع فناوری وب، اولین مرورگر وب جهان و پروتکل‌ها و الگوریتم‌های اساسی گسترش وب، به تیم برنرزلی اهدا کرد. 

تیم در سال ۱۹۹۰ با نانسی کارلسون ازدواج کرد. آن‌ها ۲ فرزند داشتند و در سال ۲۰۱۱ از یکدیگر جدا شدند. او بار دیگر در سال ۲۰۱۴ ازدواج کرد. این بار تیم، یکی از مدیران بنیاد وب یعنی رزمری لیث را به همسری انتخاب کرد.

نقل قول‌های مشهور از تیم برنرز لی