با ده پدیده عجیب اقیانوسی آشنا شویم

به عنوان نمونه می‌توان به گل‌های یخ زده‌ای اشاره کرد که روی سطح دریا مشاهده می‌شوند. یا شاید باید به شکوفه‌های شب‌تاب اشاره کرد که گاهی در خطوط ساحلی دیده می‌شوند، جایی که روشن‌تر از ستارگانی است که برفرازش می‌درخشند. به عبارت دیگر برخی از این پدیده‌ها منشا ترس و هراس بشر بوده‌اند مثل گرداب‌های شدیدی که تا ده برابر نیرومندتر از حالت عادی خود هستند. البته اگر به بطن ماجرا توجه کنیم در پس هر کدام از آن‌ها منطق و دلیلی نهفته است. حال اگر مایلید با دیگر پدیده‌هایی که در این پهنه آبی رخ می‌دهند آشنا شوید در ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

پدیده عجیب و شگفت انگیز جریان جزرو مدی سرخ به نام شکوفه جلبکی نیز شناخته می‌شود. این اتفاق بویژه زمانی رخ می‌دهد که جلبک‌های موجود در رودخانه‌ها، دریا و یا آب‌های سرد دیگر به سمت خطوط ساحلی یورش برده و باعث می‌شوند رنگ آب به دلیل تجمع آن‌ها از بین رفته و تغییر کند. این اتفاق مخصوصا در آب‌های ساحلی رخ می‌دهد. اگر چه بیشتر آن را به نام جریان جزر و مدی سرخ می‌شناسند ولی دارای تنوع رنگ بوده و به رنگ‌هایی همچون نارنجی، قهوه‌ای و حتی سبز هم دیده شده است. این نوع جلبک‌ها به نام فیتوپلانتون(Phytoplanton) شناخته می‌شوند که دارای رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی می‌باشند.

این گرداب که با اثری از ادگار آلن پو (داستان کوتاه فرورفته در گرداب اثر این نویسنده آمریکایی که در 1841 به چاپ رسید) به شهرت رسید در دنیای واقعیات هم رخ می‌دهد. این پدیده بسیار بزرگ و قدرتمند بوده و ناشی از حرکات چرخشی و پیچشی حجم قابل توجهی از آب می‌باشد. این حادثه دو مرتبه در روز در غربی‌ترین ناحیه دریای نوروژ در سواحل شمال غرب این کشور رخ می‌دهد. ارتفاع آب درون گرداب تقریبا ده متر پایین‌تر از سطح آب دریا در حالت عادی می‌باشد. این گرداب بسیار نیرومند بوده و قدرتی ده برابر جریان‌های معمولی اقیانوسی دارد. هر سه ماه یک‌بار مسیر حرکت آب این گرداب تغییر کرده و برعکس می‌شود.

با نگاهی فرا واقعی و برداشتی مستقیما برگرفته از یکی از صحنه‌های رمانتیک آثار دیزنی لقب گل‌های یخی به این پدیده عجیب اطلاق شد. این گل‌ها در اصل اشکالی از کریستال‌های یخی هستند که روی سطح دریاها و لایه‌های نازک یخ مشاهده شده و در مرز بین هوا و آب دریا به وجود می‌آیند. این پدیده اغلب زمانی رخ می‌دهد که هوا در مقایسه با سطح دریا سردتر باشد. این نقص کوچک رخ داده باعث ایجاد جریانی دومینو مانند شده و این گل‌های یخی یک به یک شروع به پدیدارشدن روی سطح آب می‌کنند. بر اساس تحقیقاتی مشخص شده که تعداد قابل توجهی باکتری در این اشکال یخزده زندگی می‌کنند. گفته می‌شود که اگر روزی با این گل‌ها روبرو شدید بدانید که وارد قلمرویی جادویی شده‌اید.

دریای شیطان ناحیه است که در اقیانوس آرام و تقریبا در 100 کیلومتری جنوب شهر توکیو و کشور ژاپن قرار گرفته است. اما چه چیز باعث شگفتی ساز بودن این منطقه شده است؟ جدا از این‌که نشانه‌ای از این ناحیه روی هیچ نقشه‌ای نیست مجموعه اتفاقاتی که در این ناحیه رخ می‌دهد سبب شده که این نام عجیب به آن داده شود. از جمله این رویدادها می‌توان به این موارد اشاره کرد. هیچ موجود زنده دریایی در این ناحیه زندگی نمی‌کند. طوفان‌های متعددی دائما در این ناحیه روی می‌دهند که یک‌باره شروع شده و خیلی ناگهانی خاتمه می‌پذیرند. علاوه بر این 9 کشتی ماهی‌گیری که در اطراف این ناحیه در حرکت بودند به طرزی مرموز ناپدید شدند. در کنار این‌ها بستر اقیانوس در این قسمت دائما در حال حرکت و تغیر شکل است به طوری که جزایر آتش‌فشانی یک‌باره ظاهر شده و خیلی سریع نیز ناپدید می‌شوند گویی که هیچ‌گاه وجود خارجی نداشتند.

دیگر پدیده عجیبی که در اقیانوس رخ می‌دهد به نام ساحل کاپوچینو شناخته می‌شود. این نام در اصل به قشر ضخیم و کف گونه‌ای اشاره دارد که در ساحل مشاهده می‌گردد. اما این کف چگونه به وجود می‌آید؟ علاوه بر نمک موجود در اقیانوس مواد زیادی نیز در زیر آن در حال زوال و پوسیدگی بوده و همچنین بقایای جلبک‌ها نیز در حال فساد و تجزیه در آن می‌باشند. هنگامی که دریا متلاطم است این مواد در حال فساد با شدت و سرعت بالایی حرکت کرده جابجا می‌شوند و در این حالت با نمک موجود در دریا واکنش داده و ترکیباتی صابون مانند ایجاد می‌کنند که در نتیجه آن این کف تولید می‌شود. اگرچه گفته می‌شود این کف بر سلامت انسان کوچک‌ترین تاثیر نامطلوبی ندارد ولی باز بهتر است در مواجهه با مواد در حال زوال و جلبک‌هایی که در نزدیکی خطوط ساحلی در حال تجزیه می‌باشند جانب احتیاط را نگاه داشت.

این هم دیگر پدیده مرموزی است که در کف اقیانوس دیده می‌شود. اما البته دلیل به وجود آمدن آن اصلا غیرعادی نبوده بلکه بسیار هم جالب توجه است. باور می‌کنید که این الگوی پیچیده توسط یک ماهی نر از نوع بادکنکی به وجود آمده است؟ بله در واقع این دایره عجیب نتیجه تلاش‌های ماهی نر برای جذب جنس ماده می‌باشد. این ماهی با کمک باله‌های شکمی و دم خود و ضربه زدن روی کف اقیانوس این دایره را ایجاد کرده و حتی با جمع آوری تکه‌های شکسته صدف‌ها آن را تزئین و کامل می‌کند. قطر این دایره بیش از 6 فوت می‌باشد. معمولا ماهی ماده در قسمت مرکزی همین دایره از نوزادان خود مراقبت می‌کند.

این پدیده که بسیار نادر و عجیب می‌باشد عموما زمانی رخ می‌دهد که دریاها به یکدیگر پیوسته یا به هم نزدیک می‌شوند. تنها در شهر کوچکی در منطقه اسکاگن در شمالی‌ترین نقطه کشور دانمارک است که می‌توان این پدیده را از نزدیک مشاهده کرد. زمانی که از نزدیک شاهد این به هم پیوستن باشید دهان‌تان از تعجب باز می‌ماند. اما حقیقتا چرا این اتفاق روی‌ می‌دهد؟ ظاهرا این دو جریان مختلف به دلیل اختلاف چگالی و غلظتی که دارند قابل امتزاج و ترکیب با یکدیگر نمی‌باشند.

آیا امکان دارد دریاچه‌ای در زیر اقیانوس شکل گیرد؟ بله و این رویداد حقیقتا پدیده‌ای قابل توجه می‌باشد. این پدیده که همچنین با عناوینی همچون دریاچه زیرآبی یا حوضچه‌های نمکی نیز شناخته می‌شود اغلب در نقاطی روی می‌دهد که سطح شوری آب و غلظت نمک آن بسیار بالاست. به دلیل این غلظت بالا چگالی این آب معمولا در مقایسه با آب دریا بالاتر بوده و به دلیل سنگینی حاصل از این وضع این دو لایه گوناگون قابل ترکیب با یکدیگر نمی‌باشند. این امر سبب ایجاد لایه‌های گوناگون در آب شده که از هم جدا بوده و مرزی مشخص دارند و حتی جریان‌های خاص خود را دارا می‌باشند.

دیگر پدیده عجیب و در عین حال مسحور کننده‌ای که در اقیانوس رخ می‌دهد و معمولا به ندرت دیده می‌شود ایجاد شکوفه‌های درخشان و شب‌تاب است. این جریان اغلب زمانی رخ می‌دهد که حجم قابل توجهی از پلانکتون‌ها توسط موجی واحد شسته شده و به ساحل برده می‌شوند. این گونه از پلانکتون‌ها به دلیل وجود رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی خاص به طور طبیعی می‌درخشند. این ارگانیسم‌ها معمولا زمانی که در معرض شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرند از خود نور ساطع می‌کنند. جریان‌های سریع و یا تلاطم آب و برخورد با ساحل از مواردی است که باعث ساطع شدن نور از این پلانکتون‌ها می‌شود.

دیگر رخداد مرموز و عجیبی که بویژه در اقیانوس‌های منجمد شمالی و جنوبی دیده می‌شود به نام برینیکلز (استالاکتیت یخی) شناخته می‌شود. نام این پدیده از ترکیب دو کلمه Brine به معنی آب شور و Icicle به معنای قندیل به وجود آمده است. این پدیده نخستین بار توسط داگ اندرسن و هیو میلر به تصویر کشیده شد و در برنامه سیاره یخزده(Frozen Planet) شبکه جهانی بی‌بی‌سی در سال2011 به نمایش درآمد. اما واقعا چه چیز باعث ایجاد این پدیده می‌شود؟ معمولا زمانی که جریانی یخ زده از آبی بسیار شور که دارای چگالی به مراتب بالاتر از آب دریاست ایجاد می‌شود به دنبالش شاهد برینکلز خواهیم بود. به دلیل همین اختلاف غلظت، آب شور در قسمت تحتانی آب معمولی دریا قرار می‌گیرد. به دلیل سردی بی‌نهایت این جریان شور آب‌هایی که در اطراف آن قرار دارند منجمد می‌شوند. در نتیجه در اطراف آن غلافی یخی ایجاد شده که مثل لوله‌ای از یخ دیده می‌شود که به آن برینیکل گفته می‌شود. وقتی که این غلاف و جریان یخی در تماس با کف اقیانوس قرار می‌گیرد در مسیر حرکتش هر چیز زنده را از میان می‌برد.